«Ιππόλυτος» του Ευριπίδη στο Αρχαίο Θέατρο του Δίου.

Το 43^ο Φεστιβάλ Ολύμπου συνεχίζει δυναμικά την καλλιτεχνική του προσφορά με τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη που ανεβάζει αυτό το καλοκαίρι το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Λυδίας Κονιόρδου.

Προς γνώση των θεατών, το Εθνικό Θέατρο παρουσίασε τον «Ιππόλυτο» στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου για πρώτη φορά το 1938, σε σκηνοθεσία Δ. Ροντήρη, θεσπίζοντας το πιο σημαντικό φεστιβάλ αρχαίου δράματος.  

Ο μύθος του Ιππόλυτου, της αγάπης της Φαίδρας γι’ αυτόν και του μοιραίου τέλους του ήταν από τους πιο δημοφιλείς και ευρύτατα γνωστούς. Το δράμα διδάχτηκε το 428 π.Χ. και χάρισε στον ποιητή το πρώτο βραβείο. Για την ακρίβεια ονομάζεται «Ιππόλυτος Στεφανίας» ή «Ιππόλυτος Στεφανηφόροες» -από το στεφάνι που προσφέρει ο Ιππόλυτος στο άγαλμα της Αρτέμιδος- και διαφοροποιείται από το αρχαιότερο «Ιππόλυτος Καλυπτόμενος», όπου η ίδια η Φαίδρα αποκάλυπτε τον έρωτά της στον «αγνό» Ιππόλυτο.

Τόπος όπου διαδραματίζεται το έργο είναι η Τροιζήνα της Πελοποννήσου και δη το βασιλικό ανάκτορο του Θησέα προ του οποίοι υπάρχουν αγάλματα των δύο αντίπαλων θεοτήτων, της Αφροδίτης και της Αρτέμιδος.

Ο Ιππόλυτος, γιος του Θησέα και της Αμαζόνας Ιππολύτης έχει αφοσιωθεί αποκλειστικά στην Άρτεμη, λατρεύει τη θεά της παρθενίας και του κυνηγιού και, επί σκηνής, ανυμνώντας την προσεύχεται σ’ αυτή και της αναθέτει ένα στεφάνι. Συγχρόνως περιφρονεί και ειρωνεύεται την ερωτική ένωση και εξουσία της Αφροδίτης, η οποία γι’ αυτόν τον λόγο οργίζεται και αποφασίζει να τον εκδικηθεί και να τον καταστρέψει. Βάζει, λοιπόν, η Αφροδίτη παράνομο και τρελό έρωτα στην καρδιά της μητριάς του Φαίδρας, θυγατέρας του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα και δεύτερης γυναίκας του ήρωα και βασιλιά της Αθήνας του Θησέα, για τον πρόγονό της Ιππόλυτο.  Η Φαίδρα ποθοπλανταγμένη του κάκου αγωνίζεται να νικήσει τον έρωτα. Η γριά παραμάνα της, για να σώσει τη Φαίδρα που λιώνει από το ανόσιο πάθος της, ορκίζει τον Ιππόλυτο και του ξεμυστηρεύεται το πράγμα. Ο Ιππόλυτος ξεφωνίζει με οργή εναντίον της γριάς και της μητριάς του Φαίδρας και υβρίζει το γένος των γυναικών. Η Φαίδρα, που παραμόνευε αθέατη και δεν είχε μιλήσει ποτέ με τον Ιππόλυτο για το πάθος της, απαγχονίζεται από ντροπή και απελπισία, αφού πρώτα άφησε γράμμα προς τον Θησέα, να εκδικηθεί τον Ιππόλυτο ότι τάχα ο τελευταίος τόλμησε να της προσβάλλει την τιμή. Ο Θησέας πιστεύοντας τη συκοφαντία καταράστηκε στον θεό Ποσειδώνα τον Ιππόλυτο, ο οποίος πεθαίνει με σκληρότατο θάνατο. Πριν ξεψυχήσει, όμως, παρουσιάζεται η Θεά Άρτεμη (από μηχανής θεός), που φανερώνει στον Θησέα την αλήθεια και παρηγορεί τον Ιππόλυτο, του οποίου αποκαθίσταται η τιμή και η δόξα στην αιωνιότητα.

Ο φιλόσοφος ποιητής στο περίφημο αυτό δράμα έχει κάποιο συμβολισμό. Οι δύο θεότητες, η Αφροδίτη και η Άρτεμις, έχθρες μεταξύ τους, αντιμάχονται και κυριαρχούν στο δράμα, η πρώτη προσωποποίηση των σαρκικών ηδονών και η δεύτερη της παρθενίας και εγκράτειας. Η σύγκρουση αυτή παριστάνει την πάλη της σάρκας και του πνεύματος, τον αγώνα των δυνάμεων του ορμέμφυτου και της πνευματικής ζωής.

Παλαιότεροι ερμηνευτές έγραψαν για τον «πρόσωπο» του Ιππόλυτου ότι: «Ο Ιππόλυτος του Ευριπίδη είναι ο ιδανικός τύπος του «καλού  κ’ αγαθού» εφήβου, που ενώνει αρμονικότατα όλα τα σωματικά και ψυχικά χαρίσματα που ζητούσε να τελειοποιήσει η περίφημη «αγωγή» των Αθηναίων: είναι ωραίος, τέλειος στη γυμναστική, στη μουσική, στα γράμματα, και σε όλες τις υπαίθριες ασκήσεις και, πάνω από αυτά, λάμπει η θεοσέβεια και η αγνεία του. Οι φίλοι του τον λατρεύουν. Μόνο που μισεί τη νυχτολάτρευτη θεά του έρωτα, από επιθυμία να διατηρήσει το σώμα του αγνό και καθαρό από τη λατρεία της και παρθένα την ψυχή του. Θεωρείται πως είναι ο ιδανικός τύπος στην παγκόσμια λογοτεχνία. Και δεν είναι μόνο αγνός και απόστολος της αγνείας, αλλά και μάρτυράς της και θύμα της. Μετά τον θάνατο, όμως, τον στεφανώνει η αιώνια λάμψη των αρετών και αποθεώνεται».

Η σκηνοθέτρια Λυδία Κονιόρδου σε συνέντευξή της λέει: «Ο Ευριπίδης…  θέτει το ζήτημα τού αν και κατά πόσο είναι ελεύθερος ο άνθρωπος να αποφασίζει για τον εαυτό του. Μας λέει πως αυτοί οι τέσσερις βασικοί ρόλοι βλέπουν, ο καθένας από την πλευρά του, ένα κομμάτι αλήθειας. Και το λάθος είναι η αλαζονεία μέσα σ’ αυτό το κομμάτι και το πόσο απόλυτοι είναι. Όχι μόνο ο Ιππόλυτος αλλά και ο Θησέας και η Φαίδρα και η τροφός, καθώς ο καθένας τους συμβολίζει κι ένα κομμάτι της φύσης των ανθρώπων. Ο Θησέας είναι δημόσιος άντρας, πατέρας και γεννήτορας, η Φαίδρα η τίμια γυναίκα που θέλει να υπερασπιστεί την τιμή της πάση θυσία, αλλά επιλέχθηκε από την Αφροδίτη να είναι το όργανο της καταστροφής, η τροφός η επιβίωση και ο Ιππόλυτος η αναζήτηση του ανθρώπου για υπέρβαση, αυτό που τον ελευθερώνει από τη γήινη και θνητή του φύση».

Το έργο τελειώνει με μια ανθρώπινη πράξη που είναι επιτέλους μια ελεύθερη και σημαντική επιλογή που γίνεται για πρώτη φορά με πλήρη επίγνωση της φύσης της ανθρώπινης ζωής και της θείας διακυβέρνησης, μια πράξη που δεν ματαιώνει το σκοπό της. Είναι μια πράξη συγχώρεσης, κάτι εφικτό μόνο για τους ανθρώπους. Όχι για τους θεούς, αλλά για τα τραγικά τους θύματα. Είναι η μεγαλοπρεπέστερη διακήρυξη ανεξαρτησίας του ανθρώπου και είναι δυνατόν να γίνει μόνο χάρη στην τραγική του θέση μέσα στον κόσμο. Όταν ο Ιππόλυτος  συγχωρεί τον πατέρα του επικυρώνει τις καθαρά ανθρώπινες αξίες μέσα σε ένα απάνθρωπο σύμπαν.

Και σήμερα αρκετοί μελετητές το θεωρούν το καλύτερο από τα σωζόμενα έργα του Ευριπίδη. 

Μια ομάδα νέων ταλαντούχων  ηθοποιών που συνιστούν το Εθνικό Θέατρο μεταφέρουν επί σκηνής το τραγικό κλίμα  της τραγωδίας και αφήνουν στους θεατές την αίσθηση της «συμπάθειας» στα αναπόφευκτα θεόσταλτα ανθρώπινα δεινά, αφού το «πεπρωμένο φυγείν αδύνατον».

Το Σάββατο 9 Αυγούστου στις 21:00 το βράδυ οι φίλες και φίλοι του Φεστιβάλ Ολύμπου θα έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν  μια ακόμα παράσταση αρχαίου δράματος. Ας είμαστε όλοι εκεί!

Η ταυτότητα της παράστασης:

Μετάφραση: Νικολέττα Φριντζήλα, Σκηνοθεσία: Λυδία Κονιόρδου, Μουσική: Τάκης Φαραζής, Σκηνικά: Βασίλης Μαντζούκης, Κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου, Κίνηση: Μαριάννα Καβαλλιεράτου, Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου, Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου, Βοηθός σκηνοθέτη: Βαγγέλης Παπαδάκης, Βοηθός σκηνογράφου: Βαγγέλης Μαλκάκης, Βοηθός ενδυματολόγου: Μαργαρίτα Χατζηιωάννου, Δραματολόγος παράστασης: Σάββας Κυριακίδης

Διανομή:

Αφροδίτη: Μάρθα Φριντζήλα, Ιππόλυτος: Νίκος Κουρής, Θεράπων: Φαίδων Καστρής, Τροφός: Λήδα Πρωτοψάλτη, Φαίδρα: Λυδία Κονιόρδου, Θησέας: Θέμης Πάνου, Άγγελος: Μιχάλης Σαράντης, Άρτεμις: Φανή Αποστολίδου, Κορυφαίες: Ευγενία Αποστόλου, Ελένη Κούστα, Δήμητρα Λαρεντζάκη, Γεωργία Τσαγκαράκη, Χορός Ανδρών: Δημήτρης Γκοτσόπουλος, Θάνος Λέκκας, Έκτορας Λιάτσος, Κωνσταντίνος Μαγκλάρας, Κωνσταντίνος Μπιμπής, Βασίλης Παπαγεωργίου, Βαγγέλης Πιτσιλός, Μιχάλης Σαράντης, Χορός Γυναικών: Σοφία Αντωνίου, Δάφνη Δαυίδ, Ευγενία Ζκέρη, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Κατερίνα Λάττα, Έλενα Μεγγρέλη, Δομνίκη Μητροπούλου, Κατερίνα Πατσιάνη, Μαρίνα Σάττι

Μουσικοί επί σκηνής: Τζιχάν Τούρκογλου (σάζι, λαούτο, ιδιόφωνα), Στέφανος Τορτόπογλου (χειρισττής sampler), Σολίς Μπαρκής (κρουστά, ιδόφωνα)

Επιμέλεια κειμένου: Ευαγγελία Ράπτου – Στεργιούλα, Φιλόλογος - Δρ. Παν. Αιγαίου